Gotyk

Malarstwo gotyckie pojawiło się we Włoszech pod koniec XIII w., skąd rozprzestrzeniło się na tereny całej Europy i trwało ponad 200 lat, niekiedy zazębiając się z następującym po nim nurtem renesansu. W tym okresie pojawiła się nowa forma wyrazu artystycznego – witraże. Na malarstwo gotyckie ogromny wpływ miała architektura. Dzięki strzelistym strukturom i zastosowaniu sklepienia krzyżowo żebrowego, zwłaszcza w budowlach sakralnych, również w malarstwie zaczęto stosować zabiegi mające wywołać wrażenie głębokiej perspektywy i przestrzeni obrazu.

Kolejną cechą malarstwa gotyku był realizm przedstawianych postaci i ich otoczenia. Artyści wywodzący się z tego nurtu z chirurgiczną wręcz precyzją oddawali nawet najdrobniejsze szczegóły i wyjątkowy nacisk kładli na uwydatnianie indywidualnych cech malowanych postaci. Chętnie operowano światłocieniem. Tematem wiodącym w malarstwie gotyckim były sceny sakralne, jako że w życie społeczne było w ówczesnym czasie nierozerwalnie związane z kościołem. Dzieła te pełne były symboliki i metaforycznych przesłań.

Ze względu na brak masowej komunikacji obrazy spełniały nie tylko rolę ozdobną, były też swego rodzaju nośnikiem informacji oraz jednym z elementów propagowania idei chrześcijańskich – język łaciński, powszechnie używany w kościele nie był dla wszystkich zrozumiały, natomiast obraz miał bardziej uniwersalny przekaz niezależnie od kraju. Dokumentowano obrazami wydarzenia gospodarcze, historyczne oraz zwyczajne życie domowe. Artyści poruszali również tematy pesymistyczne takie jak nękające ludność epidemie czy zepsucie moralne możnych. Wskazywali na kruchość i ulotność życia. Obrazy o tej tematyce są zwykle malowane ciemnymi barwami z kontrastowymi plamami. Wszystkie te dzieła cechował jednakże niezwykle harmonijna, lecz wyraźnie zaznaczona linia.

Najważniejsi przedstawiciele gotyku to Giotto, Robert Campin, Jan van Eyck i Hieronim Bosch.