Futuryzm

Futuryzm to nie tylko powstały w początkach XX wieku kierunek w sztuce. Futuryzm to cała ideologia, radykalny i rewolucyjny pogląd na świat. Pojawił się nagle we Włoszech, gdy poeta Filippo Tommaso Marinetti ogłosił swój manifest poezji futurystycznej, w którym stwierdził, że „ryczący samochód, który zdaje się pędzić po taśmie karabinu maszynowego, jest piękniejszy od Nike z Samotraki”.

Rok później, w 1910 roku grupa malarzy – Boccioni, Carrà, Russolo, Balla i Severini – opublikowała swoje własne: Manifest Malarzy Futurystów oraz Manifest Techniczny Malarstwa Futurystycznego.

Umberto Boccioni, Modern Idol, 1911

Futuryści ukazywali przedmioty, ujęte w poszczególnych fazach gwałtownego ruchu, rozbite. Jak sami twierdzili, ukazywali oni nie moment dynamizmu, ale odczucie dynamiczne, według którego „koń w biegu ma nie cztery nogi, lecz dwadzieścia, a ruchy ich są trójkątne”. Sprzeciwiali się tradycji, szczególnie antycznej i ogólnie przyjętym zasadom estetycznym. Chcieli odrzucić naśladownictwo i eksploatowane wcześniej tematy. Fascynowały ich nowoczesność, technika, zmienność, symultanizm, dynamika, ruch. Popierali militaryzm, walkę, anarchię.

Początkowo futuryści stosowali bardzo wąską gamę barw, obejmującą brązy, ugry i zielenie. Z czasem zaczęli używać także innych, czystych, nasyconych kolorów.

Schyłek futuryzmu nastał na początku lat dwudziestych, ale jego wpływy są nadal widoczne w sztuce.

Carlo Carra, Czerwony jeździec, 1913

Najważniejsi przedstawiciele futuryzmu w malarstwie:

• Umberto Boccioni („Stany duszy”, 1911; „Symultaniczny widok z okna”, 1912)

Umberto Boccioni był jednym z głównych teoretyków futuryzmu i współautorem I Manifestu Malarzy Futurystów oraz Manifestu Technicznego Malarstwa Futurystycznego (1910 rok).

• Gino Severini („Autobus”, 1912; „Ekspansja sferyczna światła”, 1914)

Gino Severini był współautorem I Manifestu Malarzy Futurystów oraz Manifestu Technicznego Malarstwa Futurystycznego (1910 rok). Severini realizował założenia futuryzmu głównie poprzez malowanie tancerek w ruchu.

• Giacomo Balla („Dynamizm psa na smyczy”, 1912; „Szybkość samochodu”, 1912)

Giacomo Balla był współautorem I Manifestu Malarzy Futurystów oraz Manifestu Technicznego Malarstwa Futurystycznego (1910 rok). Interesowało go głównie obrazowanie wpływu światła i ruchu na postrzeganie świata.

• Carlo Carrà („Co powiedział mi tramwaj, 1910; „Rytm przedmiotów”, 1911)

Carlo Carrà był współautorem I Manifestu Malarzy Futurystów oraz Manifestu Technicznego Malarstwa Futurystycznego (1910 rok). Po 1915 roku Carrà odszedł od futuryzmu i zajął się malarstwem metafizycznym.

• Luigi Russolo („Plastyczny obraz poruszającej się kobiety”, 1911; „Samochód wyścigowy”, 1913)

Luigi Russolo zajmował się malarstwem, scenografią i muzyką. Był współautorem I Manifestu Malarzy Futurystów oraz Manifestu Technicznego Malarstwa Futurystycznego (1910 rok). Jest uważany za jednego z prekursorów muzyki elektronicznej.