Realizm to jeden z popularnych stylów w malarstwie europejskim. Rozwinął się w drugiej połowie XIX wieku. Pierwsze dzieła w oparciu o realizm powstały we Francji, a następnie trend opanował również inne państwa. Tym, co wyróżnia ten kierunek w sztuce jest jego prostota wyrazu, subtelność kolorystyczna oraz zainteresowanie ludzkim życiem.

Najwybitniejszym przedstawicielem nurtu realistycznego był Francuz Gustave Courbet, który jako pierwszy użył słowa „realizm”, wobec nazwy dla nowo powstałego prądu artystycznego. Namalował m.in. „Pogrzeb w Ornans” oraz „Śpiąca prządka”. Realizm cechowało zerwanie z romantyczną wizją świata oraz z idealizowaniem otaczającej ludzi rzeczywistości.

Realiści uważali, że należy przedstawiać świat takim, jakim jest, bez zmyślonych bożków i postaci (aniołki, elfy). Dzieła malarskie miały przedstawić codzienne życie ludzi, ich problemy, pracę i radości. Kompozycja była bardzo uproszczona, kolorystyka stonowana, delikatna.

Typowe chłopskie życie, pełne trudnej pracy, w pełnej zgodzie z naturą, można odnaleźć przede wszystkim na obrazach Jeana-Francoisa Milleta. Autor słynnego dzieła „Kobiety zbierające kłosy” z 1857 roku, sam pochodził z chłopskiej rodziny.

Wśród przedstawicieli francuskiego realizmu należy wymienić także Honora Daumier („Nędznicy”), Pierre Puvis de Chavannesa („Biedny rybak”) oraz Camille Corota („Czytająca kobieta”). Natomiast w Hiszpanii tworzyli: Jose Dominguez, Valeriano, Gustavo Adolfo. W północnej części Europy malarstwo realistyczne zawdzięcza najwięcej tzw. „Glasgow Boys”. Była to szkocka grupa artystów, którzy z zamiłowaniem malowali wieś i życie ludzi tam żyjących. Członkami tej wspólnoty byli sir Jamek Guthrie i William Gregorian.

Natomiast polski realizm reprezentują Józef Chełmoński i Aleksander Gierymski. Pierwszy z malarzy tworzył spokojniejsze kompozycje, drugi lubował się w krytycznym przedstawianiu świata. Inni malarze realiści to: Henryk Rodakowski, Jan Matejko, Juliusz Kossak, Wojciech Kossak, Aleksander Kotsis, Jacek Malczewski, Julian Fałat, Józef Simmler, Franciszek Kostrzewski i Apoloniusz Kędzierski.