Hiperrealizm

Hiperrealizm (fotorealizm, nowy realizm) narodził się w drugiej połowie XX wieku w Stanach Zjednoczonych i przez kilka lat budził zainteresowanie zarówno widzów, jak i krytyków. Powstał on jako następstwo pop-artu i opozycja do ekspresjonizmu abstrakcyjnego. Obrazy hiperrealistów pojawiły się po raz pierwszy w 1970 roku na wystawie w Wenecji, a dwa lata później odniosły one duży sukces na wystawie „Documenta 5” w Kassel w RFN.

Hiperrealiści postawili sobie za cel odzwierciedlanie elementów rzeczywistości z fotograficzną precyzją i właśnie przy użyciu fotografii jako punktu wyjścia. Także i wcześniejsze nurty w malarstwie wykorzystywały fotografię jako materiał pomocniczy i inspirację. Żaden z nich jednak nie posunął się tak daleko w radykalizacji tego przedsięwzięcia. Hiperrealizm nie dopuszcza bowiem żadnej twórczej ingerencji artysty. Wymaga natomiast ogromnej sprawności technicznej i precyzji.

Richard Estes, Śródmieście, 1978

Hiperrealiści robili zdjęcia codziennym, często sprawiającym wrażenie przypadkowych, przedmiotom i sytuacjom. Interesowała ich także, odkryta przez futurystów, równoczesność zdarzeń. Obiektami fotograficznymi czynili więc wystawy sklepowe, karoserie i zderzaki samochodów, odbicia w szybach, a także zdjęcia paszportowe, etc. Następnie rzutowali oni fotografię na płótno przy pomocy specjalnego urządzenia zwanego epidiaskopem (rodzaj projektora) oraz precyzyjnie i obiektywnie odwzorowywali zdjęcie na płótnie.

Do malowania hiperrealiści wybierali najczęściej farby pozwalające na maksymalną precyzję – farby olejne, farby akrylowe i żywice syntetyczne.

Malarstwo hiperrealistyczne stanowiło swego rodzaju rękawicę rzuconą przez człowieka maszynie. To właśnie mechaniczność, odtwórczość i bezosobowość pracy zarzucali hiperrealistom ich oponenci.

Główne założenia hiperrealizmu:

• wzorem dla pracy malarskiej jest zawsze zdjęcie lub diapozytyw,
• wzór fotograficzny przenoszony jest na płótno drogą projekcji,
• obiekty przedstawiane na obrazie stanowią dosłowne, precyzyjne odtworzenie rzeczywistych przedmiotów,
• tematy pochodzą wprost z otaczającej malarza rzeczywistości,
• prace pozbawione są wpływu cech artysty, jego osobowości i indywidualności,
• fotografia przestaje być tylko inspiracją i pełni rolę, nieodłącznego i świadomie wybranego w procesie tworzenia, elementu.

Główni przedstawiciele hiperrealizmu w malarstwie:

• Richard Estes („Bez tytułu”, 1967; „Drugstore”, 1970; „Przyczepa mieszkalna”, 1970),
• Don Eddy („Cmentarz wraków”, 1971, „Nowe buty dla H”, 1973-74),
• Claudio Bravo („Adam”),
• Chuck Close („Kent”, 1970; „Leslie”, 1973),
• Audrey Flack („Crayola”, 1972-73; „Chanel”, 1974),
• Denis Peterson („FootAction”, „Whipping Post Lane”).