Leon Wyczółkowski

Leon Wyczółkowski to wybitny malarz, grafik, rysownik okresu Młodej Polski, to jeden z przedstawicieli realizmu i impresjonizmu w malarstwie. Urodził się w 1852 roku w Hucie Miastkowskiej (Podlasie). W 1869 roku rozpoczął on naukę w warszawskiej Klasie Rysunku, jak ówcześnie nazywano Akademię Sztuk Pięknych w Warszawie. Kształcił się w niej do 1875 roku pod kierunkiem Antoniego Kamińskiego, Romana Hadziewicza oraz Wojciecha Gersona. Malował wówczas głównie, utrzymane w tendencji akademickiej, sceny historyczne i religijne.

Leon Wyczółkowski, Autoportret w chińskim kaftanie, 1911

Przez kolejne cztery lata studiował w Akademii Sztuk Pięknych w Monachium w pracowni Aleksandra Wagnera oraz w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie w pracowni Jana Matejki. Pod wpływem Matejki realizm kompozycji obrazów Wyczółkowskiego stał się bardziej dynamiczny i dramatyczny („Ucieczka Maryny Mniszchówny”). Kolejne lata spędził przenosząc się z miejsca na miejsce. Mieszkał w Paryżu, w Warszawie, na Ukrainie. W końcu, w 1895 roku, osiadł w Krakowie i wykładał w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych (do 1911 roku).

Wyczółkowski był jednym z założycieli, powstałego w 1897 roku Towarzystwa Artystów Polskich „Sztuka” – elitarnej grupy wystawiającej prace polskich artystów.

Okres pierwszej wojny światowej spędził w Krakowie i Warszawie. Po wojnie gościł często w swoim majątku w Gościeradzu koło Bydgoszczy. W 1929 roku Wyczółkowski przeniósł swą pracownię do Poznania. Od 1934 roku prowadził katedrę grafiki w warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych. Zmarł w 1936 roku. Pochowano go we Wtelnie koło Bydgoszczy.

Na malarstwo Wyczółkowskiego znaczący wpływ miały jego podróże. Malarz przebywał we Włoszech, w Hiszpanii, Anglii, Szkocji i Holandii, spędził dziesięć lat na Ukrainie. W czasie pobytu we Lwowie zainspirowała go twórczość Adama Chmielowskiego, od którego przejął nastrojowość i symbolizm kompozycji.

Leon Wyczółkowski, Orka na Ukrainie, 1892

Na twórczość Wyczółkowskiego najsilniej oddziałał jednak dziesięcioletni pobyt na Ukrainie. Ujawniła się wówczas jego luministyczna wrażliwość na grę światła, wzajemne oddziaływanie barw, moc kontrastów, dynamiczną siłę barw.

Po powrocie do Polski Leon Wyczółkowski tworzył głównie w nurcie symbolicznym, zakorzenionym głęboko w polskiej historii. Na swoich płótnach przedstawiał wówczas często architekturę, rzeźby oraz widoki Tatr.

Artysta malował także chętnie martwe natury, studia roślin oraz pejzaże. W 1900 roku zainteresował się grafiką, której pozostał wierny do końca życia. Stworzył aż piętnaście tek graficznych, co stanowi rekord w skali Polski.

Najważniejsze prace Leona Wyczółkowskiego:

• „Głowa Chrystusa”, 1882-83,
• „Ujrzałem raz – scena przy fortepianie”, 1884,
• „Woły”, 1891,
• „Rybacy brodzący po wodzie”, 1891
• „Orka na Ukrainie”, 1892,
• „Kurhan na Ukrainie”, 1894,
• „Krucyfiks wawelski”, 1896,
• „Portret Jana Kasprowicza”, 1898,
• „Kopanie buraków”, 1903,
• „Mnich nad Morskim Okiem”, 1904,
• „Widok z Kozieńca”, 1905,
• „Widok z Wawelu”, 1906,
• „Kwiaty w wazonie”, 1909,
• „Chryzantemy”, 1909,
• „Morskie Oko”, 1911,
• „Chrystus ukrzyżowany”, 1911,
• „Widok na Most Dębnicki w Krakowie – zimą”, 1914,
• „Kaplica Zygmuntowska w śniegu”, 1914,
• „Autoportret”, 1925,
• „Dęby rogalińskie”, 1925,
• „Anemony”, 1925,
• „Aleja świerkowa w słońcu”, 1932,
• „Wiosna – wnętrze pracowni artysty”, 1933.