Lekcja anatomii doktora Tulpa – Rembrandt
Rok powstania: 1632
Technika malarska: olej na płótnie
Gatunek malarski: malarstwo rodzajowe
Styl malarski: barok
Ekspozycja: Muzeum Mauritshuis w Hadze
„Lekcja anatomii doktora Tulpa” to obraz namalowany przez holenderskiego artystę epoki baroku – Rembrandta van Rijna. Malarz stworzył go w 1632 r. za pomocą techniki olejnej na płótnie o wymiarach 169,5 x 216,5 cm. Dzieło to obecnie znajduje się w muzeum Mauritshuis w Hadze.
W ówczesnej Europie organizowano otwarte dla publiczności pokazy w prosektorium, do których najczęściej używano ciał zgładzonych przestępców. Praktyki te przyciągały tłumy ludzi. Raz do roku w Amsterdamie przeprowadzano taką publiczną sekcję zwłok, co też uwiecznił na swoim płótnie Rembrandt.
„Lekcja anatomii doktora Tulpa” ukazuje scenę sekcji zwłok, która przeprowadzana jest na ciele Adriaana Adriaansza skazanego za kradzież płaszcza. Na obrazie Rembrandta widzimy jak doktor Nicolaes Tulp (holenderski chirurg i burmistrz Amsterdamu) tłumaczy widzom szczegóły anatomiczne górnej kończyny człowieka. Otaczający lekarza tłum gapiów składa się najprawdopodobniej z wysoko postawionych mieszkańców Amsterdamu ubranych w czarne płaszcze z dużymi białymi kołnierzami. Rembrandt pominął postać tzw. preparatora, który przygotowywał ciała do pokazu anatomicznego. Na obrazie brak również jakichkolwiek narzędzi chirurgicznych. W prawym dolnym rogu widać natomiast otwartą księgę. Jest to najprawdopodobniej „De Humani Corporis Fabrica” („Budowa ludzkiego ciała”) z 1543 r. autorstwa Andreasa Vesaliusa.
Według niektórych badaczy dwie postacie z „Lekcji anatomii doktora Tulpa” (mężczyzna na górze i ten znajdujący się po lewej stronie) zostały domalowane przez Rembrandta już po ukończeniu obrazu. Pewne nieścisłości i brak realizmu wzbudza również samo ukazanie sekcji zwłok, którą rozpoczynano od brzucha zmarłego, nie zaś od jego ręki. Być może malarz chciał uzyskać przez to mniej dramatyczny efekt.
W głębi ukazanej na tym obrazie sceny widnieje napis: „Rembrandt f 1632”, który świadczy o tym, że artysta już wtedy miał świadomość swojej wielkości. Dodając do swojego imienia literkę „f”, oznaczającą łacińskie „facit”, Rembrandt tym samym dołączył do grona podobnie czyniących takich mistrzów pędzla jak Michał Anioł, Rafael, Tycjan czy Leonardo da Vinci.
Na obrazie „Lekcja anatomii doktora Tulpa” widzimy mistrzowskie zastosowanie światłocienia. Najbardziej oświetlone są zwłoki przybierające blady, niemal szary odcień. Dla kontrastu Rembrandt namalował rumiane twarze obserwatorów, którzy są ubrani na czarno i z pasją wpatrują się w obiekt sekcji. Tego rodzaju dramatyczne oświetlenie malowanych scen stanowi charakterystyczną cechę obrazów Rembrandta. Kompozycja tego dzieła jest otwarta, zaś kolorystyka – przytłumiona, lecz ciepła.
Przedstawienie ludzkiego ciała w sposób anatomiczny świadczy o jednej z cech baroku, czyli o ówczesnym ogromnym zainteresowaniu anatomią człowieka i tym, co kryje nasze ciało. To nieco turpistyczne dzieło porusza także temat przemijalności ludzkiego żywota i śmierci, która kiedyś dotknie każdego z nas.
16 czerwca, 2014 w 5:07 pm
Opis fajny. Przydał mi się na zajęcie artystyczne 🙂